مصاحبه در مورد تحریم نفتی و بازار ارز

خبرگزاری پانا: تحریم نفتی ایران اگرچه با لبخند اعضای اتحادیه اروپا در نشست بروکسل تصویب شد، اما به گفته رییس اتحادیه صادرکنندگان فرآورده‌ها نفتی، اروپایی‌ها وارد قماری شدند که معلوم نیست برنده قمار باشند.

به گزارش خبرنگار اقتصادی پانا، ۲۸ عضو اتحادیه اروپا در حالی در روزهای ابتدایی ژانویه ۲۰۱۲ در نشست خود تصمیم به تحریم نفتی ایران گرفتند که اجرای آن را به ۵ ماه آینده موکول کردند؛ چرا که به گفته سید حمید حسینی، اقتصاد بسیار ضعیف اروپا توان تحمل این بار اضافه و افزایش قیمت نفت را ندارد.

به اعتقاد او، پاشنه آشیل تحریم اتحادیه اروپا، قیمت نفت است که اگر افزایش یابد، تحریم‌ها به تعویق می‌افتد؛ البته شرکت‌های اروپایی تا پایان سال ۲۰۱۲ با ایران قرارداد بسته‌اند و نمی‌توانند قراردادهای خود را به‌هم بزنند، زیرا جریمه می‌شوند.

بی‌تاثیری تحریم‌ها روی سیاست داخلی

حمید حسینی در پاسخ به این پرسش پانا که اروپایی‌ها از تحریم‌ها چه هدفی را دنبال می‌کنند، گفت: چندی پیش انگلیس پیشنهاد تحریم بانک مرکزی و فرانسه، تحریم نفت ایران را ارایه کرد و دیدیم آمریکا در ابتدای سال جدید میلادی در بودجه دفاعی خود، مجازات کسانی را که با بانک مرکزی ایران کار کنند، تصویب کرد؛ حتی به نحوی پیشنهاد فرانسه و انگلیس در تحریم آمریکایی‌ها دیده شده بود.

وی با بیان این‌که وقتی با بانک مرکزی نتوان کار کرد، در عمل نفت ایران تحریم شده است، افزود: اتحادیه اروپا در دو هفته گذشته سه مورد تحریم بانک مرکزی، تحریم نفت ایران و بانک تجارت را تصویب کرد.

عضو اتاق بازرگانی تهران عنوان کرد: هدفی که اروپایی‌ها از تحریم‌ها دنبال می‌کنند، این است که ایران در بحث انرژی هسته‌ای کوتاه بیاید، تغییر سیاست دهد و پای میز مذاکره بنشیند؛ میز مذاکره‌ای که پذیرفتن قطعنامه سازمان ملل و توقف فعالیت‌های هسته‌ای ایران است. غربی‌ها روی این تغییر سیاست تاکید دارند، اما تاکنون ایران حاضر نشده است که در این زمینه کوتاه بیاید و این مساله را حق خود می‌داند.

حسینی با تاکید بر این‌که تحریم‌ها نمی‌تواند روی سیاست‌های داخلی موثر باشد، تصریح کرد: در دورانی که تحریم‌ها تشدید شد، هم توانستیم تعداد سانتریفیوژها را افزایش دهیم، هم این‌که به اورانیوم غنای ۲۰ درصد دست پیدا کنیم و نیز میله‌های سوخت را بسازیم. بر این اساس، آن هدفی که از تحریم ایران دنبال می‌شود، موثر نمی‌افتد و سیاست‌ها تغییر نمی‌کند.

قیمت نفت، پاشنه آشیل تحریم‌ها

رییس اتحادیه صادرکنندگان فرآورده‌های نفتی، پاشنه آشیل تحریم اتحادیه اروپا را قیمت نفت دانست و گفت: در صورت افزایش قیمت نفت، تحریم‌ها به تعویق می‌افتد.

حسینی افزود: شرکت‌های اروپایی تا پایان سال ۲۰۱۲ با ایران قرارداد بسته‌اند و نمی‌توانند قراردادهای خود را به‌هم بزنند، زیرا جریمه می‌شوند.

وی با بیان این‌که مصوبه اتحادیه اروپا دارای شرایطی است، عنوان کرد: یونان تاکید کرده که با همان شرایط قبلی باید نفت بخرد و آلمان نیز مطرح کرده که تحریم نفت و بانک مرکزی ایران نباید لطمه به روابط اقتصادی‌اش وارد کند. شرکت آنی ایتالیا هم به‌دلیل طلبی که از ایران دارد و شرکت BP به‌خاطر همکاری با ایران در آذربایجان از تحریم‌ها معاف شدند.

عضو هیات نمایندگان اتاق تهران معتقد است: با وجود این شرایط، اعلام تحریم نفت ایران توسط اتحادیه اروپا فقط یک مانور تبلیغاتی و  جنگ روانی بوده است.

از دست دادن بازار ۵۰۰ هزار بشکه‌ای نفت

حسینی در پاسخ به این سوال به پانا درباره این‌که تحریم نفتی ایران باعث از دست دادن چه حجمی از صادرات می‌شود، گفت: روزانه یک میلیون و ۵۰۰ هزار بشکه نفت به آسیا و ترکیه صادر می‌شود و ۵۰۰ هزار بشکه نفت به اروپا می‌رود.

وی متذکر شد: با تحریم ایران فقط بازار ۵۰۰ هزار بشکه‌ای نفت را از دست خواهیم داد که باید به‌‌دنبال جایگزین باشیم و البته کار سختی نیست.

رییس اتحادیه صادرکنندگان فرآورده‌های نفتی تصریح کرد: در بسیاری از پالایشگاه‌های کشورهای آفریقایی و همسایه می‌توانیم محموله‌های نفتی را تبدیل به فرآورده کنیم.

آخرین برگ برنده غربی‌ها

عضو هیات نمایندگان اتاق تهران درباره تاثیر تحریم نفت ایران روی قیمت‌های جهانی، گفت: به اندازه‌ای که اروپایی‌ها از تحریم نفت ایران ضربه می‌بینند، ما با مشکل دچار نمی‌شویم. تحریم نفت، آخرین برگ برنده و اسلحه‌ای بود که غرب رو کرد.

حسینی با تاکید بر این‌که اروپایی‌ها وارد قماری شدند که معلوم نیست برنده قمار باشند، افزود: با وجود آینده سیاسی منطقه، اوضاع اقتصادی جهان، انتخابات پیش روی آمریکا، اتفاقات مصر، تونس و لیبی، اروپا بازنده اصلی تحریم نفت ایران خواهد بود.

وی، افزایش قیمت نفت در بازارهای جهانی را پیش‌بینی کرد و متذکر شد: نگرانی‌هایی که بر سر بستن تنگه هرمز وجود دارد، می‌تواند قیمت‌ها را افزایش دهد. در حال حاضر نیز قیمت نفت روسیه و اروپا نسبت به خلیج‌فارس حدود ۶، ۷ دلار گران‌تر است و اگر کشورهای اروپایی به سمت نفت روسیه بروند، مجبور هستند در شرایط فعلی نفت را ۶، ۷ دلار گران‌تر بخرند که به‌هیچ‌وجه به نفع آنها نخواهد بود.

رییس اتحادیه صادرکنندگان فرآورده‌های نفتی عنوان کرد: نفت خلیج‌فارس حدود ۱۰۶ دلار و نفت آمریکا ۱۰۰ دلار است؛ در صورتی که اروپا باید نفت ۱۱۳ دلاری در هر بشکه بخرد.

حسینی تاکید کرد: اقتصاد بسیار ضعیف اروپا توان تحمل این بار اضافه و افزایش قیمت نفت را ندارد و اگر کشورهایی همچون عراق، ونزوئلا و روسیه در حمایت از ایران اعلام کنند که تولید را کاهش می‌دهند و یا اتفاقاتی در تنگه هرمز بیفتد، برای اروپا مشکل‌ساز خواهد بود. این مساله، پاشنه آشیلی برای عقب افتادن تحریم‌ها است.

تهدید امنیت انرژی جهان

عضو اتاق بازرگانی تهران همچنین با تاکید بر این‌که تحریم ایران، امنیت انرژی جهان را به خطر می‌اندازد، گفت: در شرایط فعلی در دنیا بحث امنیت انرژی و تنوع منابع تامین انرژی اهمیت دارد.

وی افزود: اگر ایران از این بازار خارج شود، اروپا بیشتر وابسته به نفت روسیه می‌شود و این مساله به نفع اروپایی‌ها نیست. از سوی دیگر، به صلاح کشورهای چین، هند و ژاپن نیست که وابسته به نفت عربستان شوند.

رییس اتحادیه صادرکنندگان فرآورده‌های نفتی با تاکید بر این‌که امنیت انرژی دنیا دست اروپا را باز نمی‌گذارد، تصریح کرد: ۳/۱ میلیون بشکه نفت اضافه برای سال ۲۰۱۲ درخواست در بازار جهانی است که تامین این میزان نفت به‌صورت روزانه در شرایط عالی امکان‌پذیر نیست و اگر بخواهند تمام امکانات عربستان را به‌کار گیرند، با کوچک‌ترین اتفاقی که در بازار جهانی بیفتد، آن زمان هیچ ذخیره و منابعی وجود ندارد.

حسینی یادآور شد: وقتی نفت لیبی از بازار خارج شد، با وجود ادعای عربستان و برخی کشورها، هیچ‌یک نتوانستند جایگزین نفت لیبی شوند و شاهد افزایش قیمت نفت روسیه بودیم.

به صرفه نبودن جایگزینی نفت عربستان

عضو اتاق بازرگانی تهران در پاسخ به پرسش پانا درباره ادعای عربستان مبنی بر توانایی برای جایگزین کردن نفت ایران، گفت: عربستان در اجلاس اخیر اوپک ۵/۲ میلیون سهمیه تولید گرفته و بیش از ۱۰ میلیون بشکه نفت تولید دارد و معتقد است که میزان تولید خود را می‌تواند تا سقف ۱۲ میلیون بشکه برساند.

وی افزود: این‌که عربستان بتواند در کوتاه‌مدت نفت ایران را جایگزین کند، بعید نیست، اما برای مصرف‌کنندگان از لحاظ اقتصادی به صرفه نخواهد بود؛ چراکه با خروج نفت ایران و واگذاری تولید به عربستان، برای هر پالایشگاه باید ۲۰۰، ۳۰۰ میلیون دلار هزینه شود.

رییس اتحادیه صادرکنندگان فرآورده‌های نفتی تاکید کرد: تحریم نفت ایران، امنیت انرژی در دنیا را به خطر می‌اندازد و به همین دلیل تصور نمی‌کنم عربستان قادر باشد این کار را انجام دهد.

حسینی با بیان این‌که به‌نظر نمی‌آید این مصوبه ضمانت اجرایی داشته باشد، خاطرنشان کرد: اروپایی‌ها ۶ ماه دیگر را برای اعمال تحریم‌ها مطرح کردند که تصور نمی‌کنم اجرایی شود.

تغییر سیاست تبادلات مالی

رییس اتحادیه صادرکنندگان فرآورده‌های نفتی درباره راهکارهای دور زدن تحریم‌ها گفت: هم‌اکنون با ۵، ۶ کشور دنیا همچون ترکیه، کره، هند، ژاپن، چین و روسیه مبادله نفتی داریم که باعث شده در این کشورها پول داشته باشیم.

حسینی افزود: بهتر است بتوانیم تبادلات مالی با این کشورها را حذف و قراردادهای تهاتر امضا کنیم که لازم نباشد هر فعال اقتصادی برای خرید و فروش پرداختی انجام دهد. در واقع حساب‌های دو کشور در بانک مرکزی نگهداری شود و سالانه حساب‌ها را تسویه کنند.

وی عنوان کرد: در شرایطی که با تحریم بانک مرکزی روبه‌رو هستیم، اگر ۱۳۰، ۱۴۰ میلیارد دلار در سال گردش مالی وجود دارد، به‌دلیل این‌که چندین بار باید گردش پیدا کند تا به مقصد برسد، هزینه‌ها افزایش پیدا می‌کند. برای نمونه، پولی که می‌خواهیم به ترکمنستان بپردازیم، از ایران باید به ترکیه بفرستیم و از آنجا به بلاروس و ترکمنستان برود. این فرآیند، هزینه و ریسک بالایی دارد.

عضو اتاق بازرگانی تهران یادآور شد: در گذشته قراردادهای تهاتری وجود داشت که هیچ پولی بین صادرکننده و واردکننده رد و بدل نمی‌شد، بلکه کالا صادر می‌شد و با اسناد به بانک مرکزی کشور خود مراجعه کرده و پول را دریافت و صادرکننده روس هم به بانک مرکزی کشور خود مراجعه می‌کرد.

حسینی خاطرنشان کرد: تصور می‌کنم اگر بتوانیم بار دیگر این سیستم را احیا کنیم، بسیاری از مشکلات حل می‌شود. از سوی دیگر، ۲۵ درصد افزایش هزینه در این گردش‌های مالی وجود دارد که با قراردادهای تهاتر، کاهش می‌یابد.

خارجی‌ها وارد بازار ارز شدند

رییس اتحادیه صادرکنندگان فرآورده‌های نفتی درباره تاثیر تحریم روی بازار داخلی گفت: تحریم به‌طور قطع روی بازار داخلی فشار وارد می‌کند و نگرانی‌هایی را برای مردم و فعالان اقتصادی در پی دارد؛ چراکه ایجاد مشکل در نقل و انتقالات مالی، آثاری را بر جای می‌گذارد؛ البته در این موقعیت‌ها عده‌ای به مشکلات بازار دامن می‌زنند.

حسینی با بیان این‌که بعید نیست که خارجی‌ها در التهاب بازار ارز و سکه نقش داشته باشند، افزود: تصور می‌کنم در داخل کشور کسی حاضر نیست دلار ۱۸۰۰، ۱۹۰۰ تومان یا سکه یک میلیون تومانی خریداری و پس‌انداز کند.

وی عنوان کرد: به نظر می‌آید عوامل خارجی به نوسانات بازار دامن می‌زدند و دنبال این بودند که با اختلال در بازار، نظام اقتصادی ایران را تحت فشار قرار دهند تا ایران به مذاکره تن دهد و نتیجه آن، قبول پیشنهاداتی است که دارند.

رییس اتحادیه صادرکنندگان فرآورده‌های نفتی تاکید کرد: دولت باید بتواند بازار را کنترل کند و از بحران فاصله بگیرد تا دست بازتری در مذاکرات خواهد داشت، اما اگر با جنگ روانی بازار ملتهب و کشور دچار بحران اقتصادی و اجتماعی شود، به‌طور قطع غربی‌ها با حداقل هزینه به اهداف خود می‌رسند.

اتخاذ دیپلماسی فعال در شرایط تحریم

حسینی در پاسخ به این پرسش پانا که ستادی برای مقابله با تحریم نفت ایران تشکیل شده است، گفت: شورای امنیت در این زمینه تصمیم‌گیری می‌کند و کارگروه‌هایی وجود دارد که در زیرمجموعه آنها، بحث‌ها را بررسی می‌کنند.

وی با تاکید بر این‌که تقسیم کار باید میان سازمان‌ها وجود داشته باشد؛ وگرنه کارها با مشکل مواجه می‌شود، افزود: مسایل را باید به‌صورت یک بسته اصولی ببینیم.

رییس اتحادیه صادرکنندگان فراورده‌های نفتی عنوان کرد: ما نیازمند اتخاذ دیپلماسی فعال هستیم و نیز با بسیاری از کشورها منافع‌سازی کنیم تا به تحریم‌ها تن ندهند؛ زیرا زمانی که منافع کشورشان تامین شود، دلیلی برای همراهی با غربی‌ها وجود ندارد.

حسینی با تاکید بر این‌که باید به اتاق‌های بازرگانی اجازه دهیم که در دنیا منافع‌سازی کند و از ظرفیت و پتانسیل‌های کشورهای همسایه استفاده شود، تصریح کرد: دولت به‌طور قطع باید راه را برای فعالان بخش خصوصی در صحنه اقتصادی کشور باز کند تا بتواند بازارها را جایگزین کند.

وی با بیان این‌که بدون دیپلماسی فعال نمی‌توان عمل کرد، متذکر شد: آژانس بین‌المللی انرژی باید قانع شود تا بتوانیم برعلیه تحریم‌ها عمل کنیم.

رییس اتجادیه صادرکنندگان فرآورده‌های نفتی خاطرنشان کرد: ما باید ببینیم از تحریم‌ها چقدر می‌خواهیم هزینه بدهیم. اصل نظام از همه چی مهم‌تر است و بحث هسته‌ای، گوشه‌ای از منافع ملی است. اگر قرار باشد این مساله کلیت نظام را زیر سوال ببرد، به‌طور قطع می‌توان تجدید نظر کرد. در حال حاضر نیز به‌نظر می‌رسد بتوان اوضاع را کنترل کرد.

چند بازارهای جایگزین

حسینی درباره بازارهای جایگزین برای صادرات نفت گفت: کشورهای همسایه همچون روسیه، ترکیه، هند، سریلانکا، کره، ژاپن، چین، افغانستان، پاکستان، بلاروس و حتی کشورهای حاشیه خلیج‌فارس دارای پتانسیل‌های بالایی هستند که از آنها می‌توان استفاده کرد.

وی عنوان کرد: پالایشگاه‌های بسیاری در کشورهای آفریقایی وجود دارد که به‌دلیل کمبود نفت‌خام فعال نیستند که بخش خصوصی می‌تواند با آنها قرارداد ببندد و نفت‌خام ایران را آنجا تصفیه و از فرآورده‌ها استفاده کند.

مسیر طی شده خلاف سند چشم‌انداز نیست

رییس اتحادیه صادرکنندگان فرآورده‌های نفتی در پاسخ به این پرسش که تکلیف سند چشم‌انداز ۲۰ ساله و اهدافی که دنبال می‌شود، چه خواهد بود؟ گفت: اگر قرار باشد به اهداف سند چشم‌انداز دست یابیم، ممکن است یک‌باره مسیر ۱۰ ساله را طی کنیم.

حسینی افزود: شاید چند سال اهداف به عقب بیافتد، اما اگر غربی‌ها مجبور شوند که ایران را با این شرایط قبول کنند و ایران هسته‌ای را بپذیرند، از نظر قدرت منطقه‌ای و اقتصادی به قدرت بلامنازع در منطقه تبدیل می‌شویم و آن زمان مسیر ۵ سال را یک‌ساله طی می‌کنیم. این نیست که مسیری که می‌رویم، خلاف سند چشم‌انداز باشد.

وی یادآور شد: ممکن است یک‌باره به موفقیتی برسیم که کل مسیرها را به جلو بیاندازد، اما به نظر می‌رسد اوضاع اقتصادی دنیا به‌گونه‌ای نیست که بتواند به ما فشار وارد کند.

عضو اتاق بازرگانی تهران تصریح کرد: در حال حاضر اوضاع اقتصادی اروپا شکننده است و ۱۰، ۱۵ کشور منطقه به‌شدت مشکل دارند. بهار عربی اوضاع منطقه را به‌هم ریخته است و از سوی دیگر، جنبش وال‌استریت آنها را مجبور کرده که هزینه‌های خود را کم کنند و سیاست‌های خارجی کشورها عوض شده است.

حسینی عنوان کرد: ما دیدیم که آمریکا در سال ۲۰۱۱ پس از هزار میلیارد دلار هزینه در عراق، از این کشور خارج شد و هیچ دستاوردی هم نداشت. از افغانستان مجبور است خارج شود؛ بدون این‌که دستاوردی به‌همراه داشته باشد. از سوی دیگر، انتخابات فرانسه و آمریکا در پیش است و بحث‌های داخلی در این کشورها اهمیت پیدا می‌کند که فرصت‌های خوبی به ما می‌دهد.

وی با تاکید بر این‌که تحولات آینده دنیا به ضرر ما نیست، خاطرنشان کرد: ما وضعیت امروز را بدون نگاه به وضعیت آینده نمی‌توانیم ترسیم کنیم. اگر اعتقاد داشته باشیم که در یک‌سال آینده وضعیت بهتر از امروز می‌شود، در بحث‌های سیاسی دنیا باید کاری کنیم که با قدرت پای میز مذاکره بنشینیم.

رییس اتحادیه صادرکنندگان فرآورده‌های نفتی گفت: در حال حاضر حوزه قدرت جغرافیایی و سیاسی ایران فراتر از مرزها رفته و منافع کشور در عراق، افغانستان، سوریه و لیبی گسترش پیدا کرده است.

حسینی تصریح کرد: ممکن است یک‌سال سخت را در پیش داشته باشیم، اما سال ۲۰۱۲ یک‌سال سرنوشت‌ساز برای کشور است و می‌تواند ما را به مرحله دیگری برساند.

کاهش سالانه صادرات نفت

عضو اتاق بازرگانی تهران درباره میزان صادرات نفتی ایران گفت: میزان صادرات نفتی کشور هم‌اکنون به دو میلیون بشکه در روز می‌رسد که نسبت به گذشته کاهش یافته است.

وی با بیان این‌که صادرات نفت ایران در حال کاهش است، افزود: اگر در گذشته ۴ میلیون و ۲۰۰ هزار بشکه نفت تولید می‌کردیم، ۲ میلیون و ۴۰۰ هزار بشکه نیز صادر می‌شد. اما این میزان تولید هم‌اکنون به ۳ میلیون و ۷۰۰ هزار بشکه نفت رسیده که یک میلیون و ۷۰۰ هزار بشکه مربوط به مصرف داخلی است و ۲ میلیون بشکه نیز صادر می‌شود.

حسینی عنوان کرد: در حال حاضر چاه‌های نفت نیمه دوم عمر خود را سپری می‌کنند و بر این اساس، باید حوزه‌های جدید را شناسایی کنیم. همزمان با این موضوع باید افزایش تولید داشته باشیم و سرمایه‌گذاری‌های جدید صورت گیرد.

وی خاطرنشان کرد: سالانه ۳۰۰ هزار بشکه تولید کاهش می‌یابد و اگر بخواهیم همین ظرفیت حفظ شود، حداقل ۳۰۰ هزار بشکه باید ظرفیت جدید ایجاد شود.