سفرنامه عشق آباد

سفرنامه عشق آباد
در معيت يك هيات ديپلماتيك و تجاري به سرپرستي دكتر ظريف، عصر يكشنبه عازم عشق آباد شديم. این سفر از مهرآباد به سوی عسلويه آغاز شد.
آقاي ظريف كه براي شركت در مراسم باشكوه بهره برداري از پنج فاز گازي عسلويه، رييس جمهور را همراهي كرده بود به ما ملحق شد. ديپلمات خوش اخلاق و كاربلد كشور در ابتداي ورود با سرنشينان هواپيما (حدود ٥٠ نفر) احوال پرسي و از اينكه باعث طولاني شدن سفر شد ( تهران- عسلويه – عشق اباد ) عذرخواهي کرد.
در مسير پرواز به عشق آباد فرصتي فراهم شد تا بعضي از اعضا هيات ١٢ نفره اتاق با ايشان ديدار و گفتگو داشته باشند.

اين سفر در بيست وپنجمين سال استقلال تركمنستان صورت ميگرفت و با توجه به كدورتي كه در جريان قطع گاز تركمنستان به ايران صورت گرفته بود ضروري بود كه براي گرمي روابط تلاش شود. اكنون كه وزير نفت وگاز تركمنستان به اين علت بركنار شده و دو كشور علاقمند به توسعه روابط هستد لازم بود اين سفر صورت گيرد.
همزمان با سفر اين هيات، تيمي از مديران گاز و اتحاديه كارفرمايان تركمنستان در ايران مشغول مذاكره براي عقد قرار داد جديد گاز و شروع مجدد عمليات تهاتر بوده و اميدوار بودند كه سفر دكتر ظريف و هيات تجاري در بهبود روابط و انعطاف دو كشور تاثيرگذار باشد.

با اينكه سابقه كار بيست ساله با تركمنستان را دارم، در سالهاي اخير( ٨ سال گذشته) بازديدي از اين كشور نداشتم و تحولاتي كه در شهرسازي و ايجاد زيرساخت‌ها صورت گرفته بود برايم غير قابل باور بود. اين كشور كه ميزبان بازي‌هاي آسيايي در ٢٢ رشته در سپتامبر امسال است، با ساخت دهكده بازي‌ها و چندين استاديوم و صدها هتل و ساختمان آماده برپايي هر چه با شكوهتر اين مسابقات است. به نظر من در رقابت شهرسازي بين باكو و عشق‌آباد، برنده عشق آباد بوده است كه يك شهر مدرن و سفيد را ساخته و تركمن‌ها را به شهرونداني مدرن تبديل كرده است.
تركمن‌ها مردمي مهربان و مهمان‌نواز هستند كه در بدو ورود به مجالسشان با نان و نمك از شما پذيرايي ميكنند و عاشق اسب و موسيقي هستند.
اين كشور كوچك كه دارای پنجمين ذخاير گاز دنيا و داراي نفت و دوپالايشگاه است، صادركننده گاز، فراورده نفتي، گاز مايع و پلي اتيلن به ايران وكشورهاي منطقه بوده و در رابطه با ايران تراز تجاري مثبتی دارد و در ازا صادرات تقريبا ٥٠٠ ميليون دلاري ايران ارزش صادرات شان بين دو تا سه ميليارد دلار است. اين كشور هم به مانند ايران عضو دبليو تي او نیست و تلاش ميكند كه در روابط بين‌الملل بي‌طرف باشد، بنابراین روابط خوبي با تركيه، آذربايجان و ايران دارد و سعي ميكند روابط با روسيه را مديريت كند. از زمانيكه روسیه خريد گاز تركمنستان را قطع كرده چين جايگزين آن شده و تبدیل به یکی از بازيگران اصلی در اين كشور شده است.
در روابط بین ترکمنستان و ترکیه، بازیگر اصلی تركيه است كه بيش از ٣٠٠ شركت در عشق‌آباد به ثبت رسانده است، این درحالی است که فقط ١٠ شركت ايراني در این شهر به ثبت رسيده است.
به قول يكي از پيمانكاران فعال ايراني، متاسفانه پرچم تركيه در جايجاي تركمنستان برافراشته شده ولي اثري از پرچم ايران در اين كشور نيست وزما عرصه رقابتزرا به رقبا واگذار كرده‌ايم. این در حالي‌ست که پيمانكاران براي شركت در مناقصات نيازي به ضمانت‌نامه شركت در مناقصه و حسن انجام كار را ندارند و يكي از موانع سخت بانكي در اين كشور مانع فعاليت نيست.
جالب است كه حتي در تلويزيون‌هاي ماهواره‌اي هتل‌ها، شبكه‌هاي تلويزيوني همه كشورها (تركيه، روسیه، پاكستان، افغانستان، هند ،دبي و…..) در دسترس است، ولي از شبكه‌هاي ايراني خبري نيست و ما كه در سال‌هاي قبل دست بالا را در اين كشور داشتيم در شرايط نامساعدي قرار داريم. با همه این اوصاف با تمديد قرارداد گاز و توافق با تهاتر گاز و كالا مي‌توان بازار ايران را مجددا احيا كرد. فكر كنم با توجه به مذاكراتي كه صورت گرفته به سرانجام برسد.

رايزن بازرگاني ايران كه يك جوان تركمن است، پركار و داراي روابط خوب با تركمن‌ها است و انگيزه لازم براي كار را دارد.
بخش خصوصي به سرپرستي آقاي انصاري نايب رييس اتاق ايران و كارآفرين و پيمانكار موفق كشور، مذاكرات خوب و موثري با تجار اين كشور خصوصا اتحاديه كارفرمايان تركمنستان داشت. به نظر زمينه‌هاي همكاري در صنعت گاز، پتروشيمي، برق و صنايع سبك و راهسازي فراهم و اين اميدواري وجود دارد كه مجددا صادرات كالا و خدمات ايران به مرز ٧٠٠ ميليون دلار برسد.

نايب رييس اتاق به محض ورود به هتل، كار جالبي كرد و جلسه‌اي را به منظور آشنايي اعضا هيات تجاري و دريافت ديدگاه‌هاي آنان برگزار و جمع بندي مطالب مطرح شده را در هنگام صبحانه در اختيار وزير امور خارجه گذاشت تا با مقامات تركمنستان در ميان بگزارد. وزير محترم امور خارجه ایران مذاكرات سخت ولي موفقي را با رييس جمهور، وزير خارجه و ساير مقامات تركمنستان داشت و دستاورد سفر را پربار ميدانست.
متاسفاه رقابت مخرب بنگاه‌هاي ايراني در مناقصات تركمنستان مشكل‌ساز شده و بايد اتاق بازرگانی، وزارت راه و شهرسازی و شركت گاز با تشكيل يك كميته راهبردي آن را مديريت و سازماندهي كنند. متاسفانه فساد و بروكراسي اداري در تركمنستان بيداد وفعاليت در بازار اين كشور سخت و پيچيده است.
يكي از موضوعاتي كه در مذاكره با اتحاديه كارفرمايان مطرح و پيگيري شد صدور ويزا بود كه قول مساعدت آن را دادند.
تركمن‌ها كه خاطره بسيار خوبی از آقاي هاشمي رفسنجاني دارند، ايشان را معمار روابط دو كشور دانسته و معتقدند كه هيچيك از روساي‌جمهور بعدي ايران همت و نگرش بلند ايشان را نداشتند و اتصال شبكه گاز، برق و ريل دو كشور حاصل تلاش هاي صادقانه آقاي هاشمي(رحمه الله عليه) و «نيازاوف» بوده است و ضروريست دولت روحاني در دوره جديد، روابط دوجانبه را گرمي بخشيده و سفرها را افزايش دهد.
ما فقط يك شب و يكروز در عشق‌آباد بوديم و پس از نشست مشترك عازم شهرك جديد و تازه تاسیس عشق‌آباد شديم و از چندين كارگاه نيمه صنعتي در زمينه لوازم خانگي، صنايع چوب و مبل، پلاستيك و… بازديد كرديم و با غذاي مخصوص محلي كه شبيه آبگوشت ما است پذيرايي شديم. نكته تاسف بار اين بود كه مواد اوليه اين واحد پلاستيك‌سازي به علت تعرفه بالاي كالاي ايراني از عربستان تامين مي‌شد، در حاليكه ايران از توليد كنندگان بزرگ pp است.
در اين سفر همچنین، مذاكراتي براي سوآپ گاز و خريد پتروكك داشتم كه رضايت بخش بود و قرار است اين مذاكرات در تهران ادامه يابد. نهايتا غروب دوشنبه با هواپيماي اختصاصي دولت عازم تفليس شديم.
پایان